TT - Đó là ý kiến của ông NGUYỄN ĐỨC LIỄN, chuyên gia thủy lợi - thủy điện, khi nói về việc xả lũ tại các hồ thủy điện gây ngập lụt nặng cho hạ lưu thời gian qua. Ông Liễn nói:

- Không nên quy trách nhiệm ngay cho các thủy điện gây ngập lũ, mà cần phải biết rõ hơn về vai trò của hồ chứa tương ứng với dung tích mà hồ có thể chứa được lũ khi nói về việc ngập nặng ở hạ lưu Sông Ba Hạ hay trước đó là A Vương. Vì với dung tích có hạn, các hồ chứa này cần phải xả tràn vì sự an toàn của đập. Cái mà chúng ta cần bàn bạc đó là phương pháp dự báo lũ trên các dòng sông và lập quy trình điều hành làm sao khi lũ về thì hồ chứa trống và khi lũ rút thì hồ chứa vẫn đầy nước mà lại không tăng cao trình đỉnh lũ ở hạ lưu
Ông đánh giá như thế nào về công tác quy hoạch thủy điện hiện nay ở miền Trung?

- Việc quy hoạch các hồ chứa thủy lợi - thủy điện ở miền Nam VN từng được Ủy hội sông Mekong giúp lập từ năm 1970 và tôi là một trong những thành viên tham gia lập nên quy hoạch đó. Nhưng đó chỉ là quy hoạch tổng thể mà chưa có một dự án thủy lợi hay thủy điện nào được triển khai.

Sau năm 1975, các dự án thủy điện, thủy lợi trên các sông miền Trung và miền Nam mới chính thức được quy hoạch chi tiết và đi vào xây dựng. Hiện cái đáng nói đó là “nhạc trưởng” trên mỗi dòng sông. Đây chính là vấn đề mấu chốt quyết định việc có thể giảm cao trình đỉnh lũ ở hạ lưu khi các nhà máy thủy điện xả lũ hay không.

* Nhưng qua những trận bão lũ vừa rồi, xem ra việc quy hoạch thủy điện ở miền Trung đang có vấn đề?

- Đưa vào quy hoạch tổng thể của Bộ Công thương có nhiều dự án thủy điện vừa và nhỏ được các địa phương lập bổ sung khiến mật độ dự án dày đặc trên các sông. Nhưng phải nói rõ ra rằng các thủy điện nhỏ không gây ra nguy hại bao nhiêu vì dung tích hồ chứa nhỏ, nếu có thì chính là mấy anh thủy điện lớn.

Theo tôi, bây giờ nói đến quy hoạch thủy điện cũng đã muộn rồi vì có nhiều cái đã xây rồi. Tuy nhiên, với những dự án đã quy hoạch nhưng chưa thi công thì phải nên xem xét lại vai trò hồ chứa của mỗi dự án. Nếu dự án này có khả năng cắt lũ được thì nên đưa ra quy chế vận hành liên hồ để tham gia điều tiết, cắt lũ. Quan điểm là phải “đốn cây trước khi bão tới” chứ bão xong mới đốn cây thì hơi vất vả. Cái quan trọng bây giờ là phải thiết kế, vận hành dự án như thế nào cho thích hợp và hiệu quả nhất, tức là phải có “nhạc trưởng” chỉ huy.

* Vậy theo ông, “nhạc trưởng” sẽ do ai điều hành?

- Với những lưu vực lớn của các hệ sông như Đồng Nai, sông Ba, Vu Gia - Thu Bồn, sông Đà... thì nên có một “nhạc trưởng” trong quản lý nguồn nước từ quy hoạch - khảo sát - thiết kế - thi công đến điều hành khai thác dự án. Và “nhạc trưởng” này phải do hội đồng liên bộ điều hành gồm Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên - môi trường cùng UBND các tỉnh, thành có liên quan cũng như chịu ảnh hưởng của các dự án nằm trên lưu vực sông.

“Nhạc trưởng” của ủy ban điều hành và quản lý nguồn nước trên lưu vực của mỗi con sông này là người cấp giấp phép và điều hành dự án, đồng thời cũng là người chịu trách nhiệm khi có sự cố xảy ra. Họ cũng chính là người ra lệnh rút giấy phép nếu một dự án nào đó nằm trên lưu vực không chấp hành đúng mệnh lệnh điều hành mà họ đã đưa ra, gồm có vấn đề điều tiết xả lũ.

www.tuoitre.com.vn